Erzurum'da sporun dünü ve bugünü-5

Paylaş
Paylaş
Paylaş
17 Şubat 2013 22:31
Sesli Dinle

Cumhuriyet döneminden önce geleneksel sporların yaygın olduğu Erzurum da cumhuriyetin ateşleyici heyecanıyla birlikte dünyanın her yerinde bilinen ve oynanan modern sporlara karşı ciddi bir eğilim olmuş, devlet politikası gereği çağdaş sporlar konusunda Erzurum'da önemli merhaleler kat edilmiş, 1949 yılında yapılan 3 Temmuz Şehir Stadyumu, Kayak Evi, tramplen, spor salonu ve kurulan kulüplerle birlikte şehirde ciddi bir hareketlenme yaşanmıştır.

1966 yılına gelindiğinde Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü'ne bağlı 3000 üye sayısı olan 16 kulüp ve 1000 lisanslı sporcunun varlığı, kayak, futbol, atletizm, boks, güreş, voleybol, eskrim, bisiklet, halter, jimnastik ve basketbol gibi branşların yaygınlaşması, gelinen noktayı izah etmektedir.

1970'li yılların başında Cihat Yıldırım'ın öncülüğünde başlatılan eskrim, daha sonra olimpik milli takım antrenörlüğü yapan Mehmet Ali Dayanç tarafından sürdürülmüş, bu dönemde Ayşe Eda Tarakçı ve Onur Kadıoğlu isimli sporcular Türkiye şampiyonu olmuşlardır.

Erzurum'daki sporun yaygınlaşmasında büyük katkılar sağlayan İş Ocağı da halter alanında sportif faaliyetler göstermiş, Fahrettin Aydın'ın başlattığı çalışmalar şehir spor salonunda devam etmiş, neticede bu spor dalında da Gülbeyi Akti Avrupa şampiyonu ve Akdeniz Oyunları şampiyonu, Adem Daşdemir Türkiye ikincisi, Ahmet Eren Karacabal Türkiye ikincisi ve dünya onuncusu gibi başarılar elde etmişlerdir.

Erzurum'da boks, 1950 yılında askerlik görevi için şehirde bulunan başçavuş Abbas Boğa tarafından belli bir aşamaya getirilmiştir.

Dursun Pekcan, Avni Alemdar, Cahit Bayraktar ve Dursun Tokol'un gayretleriyle bu spor dalı resmiyet kazanarak, Erzurumlu boksörler Boks Federasyonu'nun müsabakalarına katılmaya başlamışlardır.

Erzurum'da boks 1963-1964 yıllarında zirve yapmış, bu yükselişte o zamanlar Erzurum'da resmi görevini yapmakta olan milli takım kaptanı Kemal Yalçınkaya'nın büyük emekleri olmuştur.

Muhammed Ali Clay'ın dünya ağır siklet boks şampiyonu olmasıyla birlikte, boks Erzurum'da sevilen bir spor dalı haline gelmiştir.

Erzurumlu gençlerin doğuştan mukavemetli, cesur ve kuvvetli olmaları onların boksa olan ilgilerini artırmış, dolayısıyla 1970'li yıllarda Erzurumlu boksörler Türkiye Şampiyonaları'nda bir kaç siklette Türkiye şampiyonluklarını kimseye vermemişlerdir.

Eskisi kadar boks sporuna ilgi fazla olmasa da Erzurumlu gençlerin son yıllarda dünyada ve Avrupa'da aldıkları başarılar oldukça fazladır.

1950 yılında Erzurum'da görülmeğe başlanan boks sporu zamanla Erzurumlu gençler tarafından benimsenmiş, bu branşta Zühtü Akbaba, Cahit Bayraktar, Sıtkı Çimen, Celal Dora, Sefer Altınay, Rüknettin Figen, Erol Demir, Oktay İşvar, Metin Çağlar, Cemil Tozoğlu, İdris Taş, Ragıp Üge, Yılmaz Deniz, Şevki Deniz, Nazif Kuran, Selami Karakelle, Cazım Vuraler, Sebahattin Burcu, Hayati Gardiyanoğlu, Şerafettin Öz, Hikmet Özen, Yüksel Yıldırım, Ayhan Kodak, Yalçın Dağdelen, Şakir Urvasızoğlu bu sporun Erzurum'daki başarılı isimleridir.

İlerleyen yıllarda Erzurumlu gençlerden Osman Aydın dünya ikinciliği, Ömer Aydoğan üniversiteler dünya üçüncülüğü, Murat Ozan, Hakan Özyurt Avrupa üçüncülüğü, Bedri Çınar Avrupa şampiyonu ve Akdeniz olimpiyatları üçüncüsü, Ulus Kaya dünya ve Avrupa ikincisi, Mustafa Kalkan altın kemer ikincisi, Cahit Himoğlu, Sait Sarıbuğday gençler balkan şampiyonu, Fethi Temur, Burhanettin Kızılkaya gençler balkan üçüncülüğü başarılarını kazanmışlardır.

Bugün Türkiye Boks Federasyonluğu'nun başında, kendisi de eski bir boksör olan Erzurumlu Eyüp Gözgeç bulunmaktadır.

Erzurum'da 1944 yılında ilk resmi kulüp olarak dağcılık kulübü kurulmuştur.

Dağcılık kulübüyle birlikte bu sporla ilgili faaliyetler başlamış, devam eden süreçte Türk dağcılığına uzun yıllar hizmet eden antrenör, idareci ve sporcular yetişmiştir.

Gazi Kodagel, Alaattin Karaca, Yavuz Konca, Ziya Mengenecioğlu, Atilla Ağrılı, Ahmet Ali Aslan, Metin Karadağ, Mustafa Uzun, İbrahim Meydan, Canip Karakuş o günlerde dağcılık sporuna hizmet eden Erzurumlu sporculardır.

Dağcılık Federasyonu As Başkanı Alaattin Karaca'nın on yaşındaki oğlu Mehmet Yaşar Karaca'nın 5137 metreye tırmanışı dünyada ilk olduğundan, bu tırmanış DİAA (Dünya Dağcılık Birliği) tarafından belgelenmiştir.

1967 yılında Dağ Sporları Kulübü kurularak, bu spor dalındaki boşluk da doldurulmuştur.

Cirit, güreş, binicilik gibi geleneksel sporlara aşina olan Erzurumlu gençlerin, ata sporu olan okçuluk alanında da başarılı oldukları görülmektedir.

Erzurum'da okçuluk 1978 yılında beden eğitimi öğretmenliği yapan Milli Okçu Hasan Ayar tarafından başlatılmış, 1980 yılında yapılan Türkiye Gençler Yarışması'nda Erol Şimşek üçüncü olmuştur.

Doğan Hancı olimpiyat barajını aşan sporculardan olup, Karadeniz Oyunları'nda 70m ile dünya rekoru kırmıştır.

Bu branşta Zafer Korkmaz da olimpiyat barajını aşan sporculardandır.

Okçuluk alanında Erzurumlu sporculardan Hasan Basri Hancı Avrupa üçüncülüğü, Gülcan Çakır'ın gençler Avrupa şampiyonluğu, Erol Sulumer ve Mustafa Fırat'ın Türkiye şampiyonlukları mevcuttur.

İzcilik ile ilgili ilk faaliyetler 1918 yılında Kazım Karabekir Paşa tarafından, savaş sırasında yetim kalan çocuklara yönelik başlatılmıştır.

1927 yılında Erzurum Lisesi'nde izcilik eğitimleri verilmiş, sonraları bu eğitimlere Tatbikat İlkokulu'nda devam edilmiş, 1976 Ticaret Lisesi'nde obabaşı kursu, 1980 yılında ise liderlik temel kursu açılmıştır.

1976 yılında bu kursa katılan Lütfü Akketeci, Zinnur Tiryaki, Bahriye Duymuş, Tünaydın Demircioğlu ve Gani Çapanoğlu'nun Erzurum izciliğine katkıları fazlaca olmuştur.

İzcilik faaliyetlerinde Yaşar Bayar, Özcan Işık ve Nevzat Bayraktar'ın da başarılı çalışmaları görülmektedir.

Erzurum'da jimnastikle ilgili ilk kıpırdanmalar 1971 ve 1979 yılları arasında göze çarpmaktadır.

Konya'da 1976 yılında yapılan Türkiye Şampiyonası'nda barfikste Yener Bacaksız Türkiye ikinciliğini, yer minderinde ise Erdoğan Erdoğan Türkiye dördüncülüğünü kazanmışlardır.

Masa tenisi Erzurum'da Halkevi tarafından 1943 yılında getirilen pingpong masası ile oynanmaya başlamış, 1947 yılında masa tenisi müsabakaları tertip edilmiştir.1

Masa tenisi alanında 1976 yılında plânlı ve programlı çalışmaların yapıldığı görülmektedir.

Bu yüzdendir ki 1979 yılında Niğde'de yapılan Türkiye Şampiyonası'nda Erzurum masa tenisi takımı ilk üçe girmiştir.

Erzurum'da avcılık ve atıcılık sporlarıyla ilgili ilk atılımlar 1938 yılında gerçekleşmiş, Erzurum Avcılık ve Atıcılık Kulübü de 1940 yılında faaliyete geçmiştir.

Erzurum'da atıcılıkla ilgili ilk resmi faaliyetler 1948 yılında başlamış, bu dönem atıcılarından Vahdet Ermeç 1954 yılında yapılan grup müsabakalarında birinci olmuştur.

Denizi olmayan Erzurum'da gençlerin yüzmeye ilgileri fazladır ve bu konuda da gayet yetenekli oldukları söylenebilir.

Yüzmeyi dere, nehir veya kaplıcalarda öğrenen Erzurumlu gençler için yapılan Kapalı Yüzme Salonu ise 1988'de yapılmış, 25m boyunda ve yarı olimpiktir.

Erzurum'da uzak doğu sporlarına olan ilgi de diğer spor branşlarından farklı değildir.

1975 yılında Taekwondo sporu Erzurum'da yedek subaylık yapan Aybars Kılıçhan tarafından başlatılmış, İmam Hatip Lisesi beden eğitimi öğretmeni Tahsin Yılmaz'ın da bu branşta büyük çabaları olmuştur.

Bu spora ilgi beklenilenin üstünde olmuş, ilk antrenman programına 150 kişi katılmış, ilk madalya Kemal Yıldırım tarafından 1984 yılında getirilmiştir.

Daha sonra bu sporcu14 yıl süreyle milli takım antrenörlüğüne getirilmiştir.

Bu dalda diğer bir başarıyı da Üniversiteler Dünya Şampiyonası'nda üçüncü olan Alper Kavcı getirmiştir.

Uzakdoğu sporlarından judo ise 1968 yılında komiser Ahmet Bey tarafından Erzurum'da başlatılmış, kısa sürede bu sporun inceliklerini kavrayan Erzurumlu sporculardan Dursun Düzgün, Ahmet Kırkkılıç ve Yılmaz Şimşek Türkiye şampiyonlukları kazanmışlar ve ileriki yıllarda bu sporun Erzurum'daki eğiticileri olarak görev yapıp başarılı sporcular yetiştirmişlerdir.

Erzurum'un spor geçmişine bakıldığında voleybolun 1946 yıllarında askeri birlik ve okullarda oynandığı, 1944 ? 1947 yılları arasında lisansız voleybol müsabakaları tertip edildiği görülmektedir.

Lisanslı müsabakalar ise 1948 yılından itibaren yapılmaya başlanmış, 1955 ? 1956 sezonunda Erzurum Voleybol Takımı Türkiye beşinciliğini elde etmiş, sporculardan Ayhan Özgen ve Yılmaz Öztürk Voleybol Milli Takımı'na davet edilmişlerdir.

Lisanssız yedi takımlı futbol, beş takımlı voleybol müsabakaları 1947 yılında yapılmıştır.

Erzurum'da basketbol 1950 yılında okullarda oynanmaya başlanmış, 1959 yılında şehir spor salonunun açılmasıyla birlikte resmi lig müsabakaları tertip edilmiştir.

İkinci bir Kapalı Spor Salonu ise 1970 yılında tamamlanmış, 2.500 kişi kapasiteli ve Cemal Gürsel Stadyumu'nun yanındadır.2

Yarım asırlık köklü geçmişi ile Türkiye'nin en seçkin Üniversitelerinin başında gelen Atatürk üniversitesi de bünyesindeki beden eğitimi yüksek okulu, beden eğitimi öğretmenliği ve öğrencilere her branşta spor yapmalarına imkân verecek spor tesisleriyle şehrin spor hayatına oldukça önemli katkılar sağlamaktadır.

2004-2005 eğitim ve öğretim yılında hizmete giren güzel sanatlar ve spor lisesi de Erzurum'un spor hayatına ayrı bir renk katmaktadır.

Bu bilgiler ışığında, Erzurum'un zengin bir spor geçmişine sahip olduğu ve gelecekte başta kış sporları olmak üzere diğer spor dallarında da büyük gelişmeler göstereceği anlaşılmaktadır.

Anadolu'nun zirvesinde bulunan Erzurum kış turizminde ve kış sporlarında en zirvelere doğru emin adımlarla tırmanmaktadır.

Türkiye'nin en modern ve kapsamlı kış sporları tesislerine sahip olan ve günde ortalama 3700 gencin her branşta spor yaptığı Erzurum, geleneksel sporlarla çağdaş sporların birlikte yürütüldüğü illerin başında gelmekte, ülke sporu için büyük ümitler vaat etmektedir.

_SON_

KAYNAKÇA

Danışman. Z, 1970; Evliya Çelebi Seyahatnamesi Cilt 3 ? İstanbul

Küçükuğurlu. M, 2011; Erzurum Kış Sporları Tarihi; Serender Yayınevi ? Trabzon

Küçükuğurlu. M, Okur; M, 2007; Tek Parti Döneminde Erzurum Halkevleri, Derya Kitapevi ? Trabzon

Küçükuğurlu. M, 2012; Türk Siyasi Tarihinde Erzurum, Atatürk Araştırma Merkezi ? Ankara

Solakoğlu. C. ? Akbaba. M.Z; 2009; Erzurum'da Spor; Tablet İletişim ? İstanbul

Gezder. N, 2002; Atlı Cirit - Hakikat Ofset Tesisleri ? Erzurum

Hancı. H, 2009; Seyyahlar Gözüyle Erzurum, ER-VAK Yayınları, Bakanlar Medya ? İstanbul

Erzurum Tarihini Tanıtma ve Araştırma Derneği, Tarih Yolunda Erzurum, Tıpkı Basım; 2010, Semih Ofset ? Ankara

Karasu. N.- Özyardımcı. N. 1968, Çeşitli Yönleri ile Erzurum ve Çevresi, Ulusal Verem Savaş Derneği ? Ankara

Aziziye, 1998; Şampiyon Erzurum Spor, Yıl 28 Sayı:9, Oluş Organizasyon ? İstanbul

Dünden Bugüne Erzurumspor, 1991; Mina Masaüstü Yayınları, Yıl:1, Sayı:1 ? Erzurum

Türkiye Geleneksel Spor Dalları Federasyonu Bülteni,

Gençlik Spor İl Müdürlüğü. 1994. Sporcu Dadaş Dergisi Sayı: 3-4-5-7-8

Erzurum Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğü Yaşam Boyu Spor Uygulama Planı Bülteni, 2012 ? Erzurum

Erzurum Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğü Tesis Özellikleri ve Doluluk Oranları Bülteni, 2012 ? Erzurum

Erzurum Beden Terbiyesi Spor İl Müdürlüğü. 1998; 50.Yıl Spor Yıllığı. Milletin Sesi Gazetesi ve Doğan Matbaası ? Erzurum

Erzurum Kültür ve Turizm Müdürlüğü. 2011; Erzurum'da Cirit. Tablet İletişim ? İstanbul

Hikmet. N. 1996; Kuvayi Milliye. Adam Yayınları ? İstanbul

Çintimar. F. 2011; İnci Dolu Dağlar, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ata Ofset ? Ankara

Çerkezoğlu. F. 2012; Sahipsiz Çınar, 1.Baskı, Akademi Basın Yayın Organizasyon - İstanbul

Erzurum Kalkınma Vakfı (ER-VAK) fotoğraf arşivi

www.gelenekselfed.gov.tr Erişim tarihi Temmuz 2012

www.erzurum.gsb.gov.tr Erişim tarihi Temmuz 2012

Yorum Yaz