Erzurum’un, “En acil ihtiyacı nedir?” diye bir soru sorulsa, muhtemelen onlarca değişik cevap alırız.
Çünkü insanlar genellikle bulundukları konumdan hayata bakarlar ve yaşadıkları şehirlerin yine kendi sosyal-iktisadi yapılarına göre tanzim edilmesini isterler. Bu yüzdendir ki, böyle bir sorunun tek bir cevabı yoktur.
Fakat bendeniz, bu sorunun bana sorulduğunu varsayarak Erzurum’un kendimce “çok acil bir ihtiyacı”nı dile getirmek istiyorum.
Önce bir tespitle işe başlayalım:
Çok şükür ki Erzurum, her şeye rağmen hala bütünüyle öz benliğini yitirmiş bir şehir değildir. Her ne kadar bizdeki din anlayışı, kitabi olmaktan çok, geleneksel olmuş olsa da, bu şehirde hem inanana, hem de İslam akaidine büyük hürmet vardır. Bunun en somut örneğini ramazanda, cenazelerde, dini bayramlarda ve fakir fukaraya yardımda görmek mümkün. Elbette ki Erzurum bu haliyle, dindar insanların en rahat yaşayacakları bir şehirdir.
Lakin insanlar gibi, zaman içinde şehirler de değişiyor, dönüşüyor ve hatta bozuluyor. Toplumun yakasına yapışan bu illet, kimi şehirleri çarçabuk ezip geçerken, Erzurum gibi daha içe kapanık şehirlerde erozyon etkisi gösterir.
Misal; bazı büyük kentlerde aynı apartmanda yaşayan sakinler, çoğu kez birbirlerinin ölüsünden ve doğumundan haberdar olamazlar. Çünkü komşuluk ilişkileri öyle zayıf ve öyle menfaat ilişkisi üzerine kurulmuştur ki, kimse kimseye karşılıksız selam vermez. Erzurum halkı bu tür bir manzaraya tanık olunca, haklı olarak şaşırıp kalır. Öyle ya Erzurum’da, tanıyalım tanımayalım bir cenazeye kimse ilgisiz kalmaz(dı). Bu sebeple bu şehirde, özellikle cenaze hizmetleri sunan kuruluşlara ihtiyaç duyulmadı.
Fakat şimdi Erzurum’da da kazın ayağı öyle değil. Her ne kadar çoğunluk hala böyle bir kuruluşa ihtiyaç duymuyorsa da, değişen şehirle birlikte, artık cenaze defin hizmetine ihtiyaç duyuluyor. Zaman zaman şahit oluyoruz. Ailenin bir ferdi vefat etmiş ve ailenin de burada yakını yok. Aile acısını yaşarken, cenaze defin işleri adeta ortada kalıyor.
Malumunuz artık bir çok şehirde özel sektör bir yana, doğrudan belediyeler tarafından cenaze defin hizmeti sunuluyor. Bu hizmetin en doruk noktada sunulduğu iki yer vardır: Biri Ankara Anakent Belediyesi, öteki de İstanbul Şişli Belediyesi…
Başka şehirlerde de aynı hizmet sunuluyor ama bu iki belediye bu hizmette sınır tanımıyor.
Maalesef Erzurum belediyelerinde böyle bir hizmet yok. Bazı belediyelerin cenaze nakil ve cenaze yıkama aracı var. Ama baştan sona cenaze defin hizmeti sunan bir belediye yok. Üstelik de büyükşehir belediyesi, cenaze yıkama hizmetinden ötürü ücret talep etmektedir.
Büyük ihtimalle “param yok” diyenden cebren alınmıyordur veya “madem paran yok, biz de senin cenazeni yıkamayız” denilmiyordur. Ancak ücret talep ediliyor. Yahu Allah aşkınıza koskoca bir belediye için bu hizmetin maliyeti ne olabilir ki, acılı insanlardan para istenmekte?
Belediyeler eski yapıda değil. Bugün geliri en az olan bir belde belediyesi bile neredeyse para içinde yüzüyor. Bırakın şehir belediyelerini, Batı’da ilçe belediyeleri bile cenazede, ramazanda, bayramlarda öyle muhteşem hizmetler veriyor, öyle kaliteli etkinliklerde bulunuyorlar ki, gıpta etmemek mümkün değil. Tamam haklarını inkar etmeyelim, bizde de özellikle ramazanda göze çarpan işler yapılıyor. Fakat çok az, yani yetmiyor.
Vaktaki ilçe belediyeleri de kurabilir ama en çok büyükşehir’e yakışır:
“Cenaze defin hizmeti”
Altı üstü birkaç tane cenaze nakil aracı, cenaze yıkama yerleri ve seyyar araçlar ve ölünün gömülmesi işi…
Erzurum’da günde ortalama 8-11 ölüm vakası oluyor. Bu da Ankara’ya oranla neredeyse yüzde bir civarındadır. Mademki, Ankara bu hizmeti en küçük bir aksama olmaksızın yerine getirebiliyor, Erzurum niye yapamasın ki?
Diyelim ki, elinde cenaze aksamı bulunan belediyeler bu araçlarını bir çatı altında toplasa ve bunun için münhasıran bir ünite oluşturulsa, acaba hizmetler daha seri ve nitelikli olmaz mı?
Böylelikle cenaze sahiplerinin yükü daha hafifler.
Değil mi ki Erzurum eski Erzurum olmaktan hızla uzaklaşıyor. Bir zamanlar başka şehirlerdeki kınadığımız kimi manzaralar bizde de tekerrür edip duruyor. O halde belediyeler artan ihtiyaca karşı yeni yapılanmaya gitmelidir.
Bu cenaze defin hizmeti de işte bu değişen şehrin ortaya çıkardığı bir ihtiyaçtır.
